مهارت گوش کردن

مهارت گوش کردن

از میان مهارت های گوناگون انسان، گوش کردن یکی از مهم ترین مهارت هایی است که با پرورش آن می توان کارایی خود را در تمامی مراحل زندگی به ویژه دوران تحصیل افزایش داد؛ ضمنا این مهارت یکی از مشکل ترین مهارت هاست.

گوش دادن تعهدی برای فهمیدن و رسیدن به درک همدلانه است؛ به این معنا که از علایق، نیازها و تعصبات خود بکاهید و با چشمان فرد مقابل به مسائل نگاه کنید؛ خودتان را جای او بگذارید و از دریچه چشم او نگاه کنید.
گوش دادن در ضمن نشانه مهر و محبت شماست. مثلا هنگام گوش دادن به طرف مقابل در واقع می گویید: به تو علاقه مندم و تو برایم اهمیت داری، می خواهم بدانم به چه فکر می کنی و چه احساسی و چه نیازی داری؟

اصطلاح «گوش دادن» در برخوردهای اجتماعی به دو معنا به کار می رود.

یکی از آنها اشاره به گوش دادن آشکار دارد که گوش دادن فعال نامیده می شود. ما وقتی فعالانه گوش می دهیم که رفتارهایی انجام دهیم که حاکی از توجه ما به طرف مقابل است.
دومین معنای گوش دادن به فرایند شناختی جذب اطلاعات اشاره دارد. در این تعبیر گوش دادن نشانه رفتارهای آشکار شنونده نیست بلکه به جنبه های نهفته رفتارهای او اطلاق می شود. برای مثال ممکن است به طور پنهانی بی آنکه علامتی دال بر توجه به دیگران از خودمان نشان دهیم به صحبت های آنان گوش دهیم. گوش دادن منفعلانه به همین گوش دادن گفته می شود.

گام های موثر برای گوش دادن

گوش کردن فعال: خانم عبدی می گفت: هرگز نتوانستم موضوعی را برای همسرم به طور کامل تعریف کنم چون میان صحبت های من گاهی دستش را بلند می کند و با اشاره به تلویزیون یعنی که حرف نزن، گوش می کنم و یا چیزی از من می خواهد یعنی که حرف نزن، به طور کلی شنونده خوبی نیست و گاهی نیز هیچ عکس العملی نشان نمی دهد.

وقتی خوب گوش می دهید همسرتان را بهتر درک می کنید و با او هماهنگ می شوید، از روابط خود بیشتر لذت می برید. بی آنکه مجبور به ذهن خوانی باشید می فهمید که همسرتان چرا چنین می گوید و چنین می کند. واقعیت این است که گوش دادن به این معنی نیست که گوشه ای بنشینید و دهانتان را ببندید. گوش کردن روند فعالی است که مستلزم مشارکت شماست. برای درک کامل مفهوم یک گفتگو اغلب ناگزیرید سوالاتی بکنید و واکنش هایی نشان بدهید؛ بدین ترتیب از حالت کنش پذیر گامی فراتر می گذارید و در روند گفتگو مشارکت می کنید.

برای گوش دادن فعال بهتر است شیوه زیر به کار گرفته شود:

بازسازی عبارت ها:
آنچه می پندارید طرف مقابلتان گفته است، به بیان خودتان در ذهن تکرار کنید. بازسازی عبارت ها، یکی از ابزارهای اصلی برای گوش کردن واقعی است.
امتحان این شیوه به ما کمک می کند که اگر صحبت های طرف مقابل را هم خوب نشنیده باشیم و یا او تصور کرده که به حرف هایش گوش نداده ایم با بازسازی عبارت ها به او بفهمانیم که حرف هایش را شنیده ایم. در بازسازی اغلب می توانیم از عبارت «منظورت این بود» و یا «آنچه اتفاق افتاده این بود» استفاده کنیم.

گوش دادن به همسر:
شاید مهم ترین کاربرد مهارت های شنیداری هنگام ارتباط با همسر باشد؛ شیوه ای که آن را ارتباط دو جانبه می نامند؛ ساختاری که در چارچوب آن می توان واقعا به حرف های یکدیگر گوش داد.
این شیوه از این قرار است: هر گاه درباره موضوعی صحبت می کنید که می تواند بحران زا باشد، هنگامی که گوینده هستید دیدگاهتان را خلاصه کنید و مختصر و مفید شرح دهید، از سرزنش کردن و یا بردن نام اشخاص خاص اجتناب کنید، طرف مقابل را متهم نکنید، بر نقاط ضعف و اشتباهات همسرتان تاکید نورزید.

هنگامی که شنونده هستید، کاملا به گفته های همسرتان توجه کنید. با آنچه می گوید مخالفت نکنید، از مشاجره و مباحثه بپرهیزید و سوال کنید. مزیت رعایت این شیوه آن است که از سرعت گفتگو می کاهد و مناقشات لجام گسیخته را گسترش نمی دهد.

گوش کردن دارای موانع بی شماری است از آن جمله:
مقایسه: این کار گوش کردن را بسیار دشوار می کند زیرا شما دائم در تلاشید تا بفهمید چه کسی باهوش تر، داناتر یا تواناتر است یا از سلامت عاطفی بیشتری برخوردار است؛ شما یا دیگری؟ به این ترتیب نمی توانید در بحث شرکت کنید، چرا که سخت گرفتار سنجش خودتان هستید.

خواندن ذهن: کسی که سعی می کند ذهن افراد را بخواند نمی تواند توجه چندانی به آنچه مردم می گویند داشته باشد.

دلجویی کردن: شما می خواهید مهربان، خوشایند و حمایت گر باشید، می خواهید محبوب مردم باشید، پس با تمام گفته هایشان موافقت می کنید، شاید تظاهر به گوش دادن می کنید و به جای شرکت در بحث و فهم فقط درصدد به دست آوردن دل دیگران هستید.

حق به جانب بودن: شما نمی توانید اصلاح شوید، نمی توانید شیوه تغییر دادن اخلاق خود را فرا گیرید. اعتقادات شما خدشه ناپذیرند.

پند دادن: حلال مشکلات بودن، کیسه ای از پند و اندرز در اختیار داشتن و با شنیدن چند جمله از مخاطب، سر کیسه پند و اندرز را باز کردن، نمی گذارد که با مخاطب ارتباط صمیمانه ای داشته باشید. هرگز به محض شنیدن مشکلات گوینده موعظه نکنید چون مخاطب (گوینده) در نهایت احساس تنهایی خواهد کرد.

همخوان سازی: بسیاری از مردم ما هر آنچه می شنوند، به یاد کاری می افتند که خود انجام داده اند و آنچنان در خاطرات خود غرق می شوند که دیگر فرصتی برای گوش کردن واقعی به حرف های گوینده و یا تلاشی در جهت شناخت او ندارند.

رویا پردازی: در حال گوش کردن هستید، یکی از گفته های گوینده ناگهان زنجیره ای از وقایع را در ذهن شما تداعی می کند و به رویا فرو می روید، در این صورت تعهدی به شناخت یا احترام به گوینده در خود احساس نمی کنید و این نشانگر آن است که ارزش چندانی برای گفته های او قائل نیستید.

قضاوت کردن: انگ زدن تاثیر بسیار زیادی دارد. اگر شما کسی را احمق فرض کنید، به آنچه می گوید توجه نخواهید کرد. قضاوت عجولانه درباره یک گفته بحث را واپس می زند. یکی از قوانین درست گوش کردن آن است که پس از شنیدن تمام گفته ها درباره آن قضاوت شود. لازمه قضاوت درست به کار گرفتن زبان توضیحی است نه زبان داوری.

پالایش کردن: بسیاری از افراد حرف های گوینده را پالایش می کنند؛ یعنی برخی از نکات را گوش می دهند و مابقی را نشنیده می گیرند؛ در حقیقت به حالات فرد توجه می کنند.

سخن پایانی
ارتباط به نظر موضوع ساده ای است و همه ما خود را در آن متخصص می دانیم و گفتگو را امری طبیعی تلقی می کنیم اما در شرایط اختلاف، وقتی تضادی مطرح می شود آن وقت است که باید مهارت کلامی خود را مورد قضاوت قرار دهید.

به راستی در حالت عصبانیت چگونه گفتگو می کنید؟ اگر در مواقع حساس بتوانید به خوبی و به گونه ای موثر ارتباط برقرار سازید نقش ارتباط خوب و حیاتی را ایفا کرده اید.

همشهری
***

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *