جوجه نافرمان

بچه های عزیز، آیا می دانید شعر جوجه نافرمان بیش از 60 سال پیش، یعنی در دهه 1330، در کتاب فارسی دوم دبستان چاپ شده بوده است و شاید پدربزرگ ها و مادربزرگ های ما نیز با خواندن آن، یاد خاطرات یچگی شان بیفتند؟

این شعر از خانم پروین اعتصامی است و درباره نافرمانی یک جوجه از مادرش و بی احتیاطی و سرکشی اوست که سرانجام نیز در دام خطر، گرفتار می شود!

جوجه نافرمان

گفت با جوجه مرغکی هشیار
که ز پهلوی من مَرو به کنار

گربه را بین که دُم عَلم کرده
گوش ها تیز و پشت خم کرده

چشم خود تا به هم زنی بردت
تا کُله چرخ داده ای خوردت (1)

جوجه گفتا که مادرم ترسوست
به خیالش که گربه هم لولوست

گربه حیوان خوش خط و خالیست
فکر آزار جوجه هرگز نیست

سه قدم دورتر شد از مادر
آمدش آنچه گفته بود به سر

گربه ناگاه از کمین برجَست (2)
گلوی جوجه را به دندان خَست (3)

برگرفتش به چنگ و رفت چو باد
مرغ بیچاره از پی اش افتاد

گربه از پیش و مرغ از دنبال
ناله ها کرد، زد بسی پر و بال

لیک چون گربه جوجه را بربود
ناله مادرش ندارد سود

گر تَضرُع (4) کند وگر فریاد
جوجه را گربه پس نخواهد داد

توضیحات:
۱- معنی بیت: مادرِ جوجه به او می گوید: اگر به گربه نزدیک شوی در یک چشم بر هم زدن تو را می گیرد و می برد و می خورد
۲- بَرجَست: پرید
۳- خَست: زخمی کرد، پاره کرد
۴- تَضَرُع: ناله و زاری
***

32 دیدگاه برای جوجه نافرمان

  1. farane گفت:

    آخییی پدر بزرگه مر حوم من این شعرو همیشه برام می خوند یادش بخیر چقدر خوب بود…

  2. م ا جهان آرا گفت:

    کاش اینگونه شعرها باز در کتابهای درسی برای تربیت بچه ها بیاید

  3. محمدرسول پورباقی گفت:

    این شعر و شعرهای مشابه خاطرات خوب دوران کودکی مان را تداعی می کنند. یاد معلمان خوب دوران ابتدایی مان به خیر !

  4. علی گفت:

    این شعر را پدرم همیشه میخوند

  5. سیدمحمدمحبی گفت:

    یادش بخیر.این شعرمنوبرمی گردونه به اون دوران خوشیم.دورانی که خیلی دوسش دارم.یادش بخیر

  6. پیکری (دلخوش ) گفت:

    چه خوب است این اشعار به نحوی بازسازی شده و به جای جوجه دلبستگان به جهان خوران بین المللی مورد خطاب قرار گیرند تا هشیار شده و بی توجه به هشدارهای رهبری با امثال ترامپ مکاتبه نکنند مثلا گفت با غرب زده رهبری هشیار که از جمع مردمان مرو به کنار دشمنت را ببین چه ها کرده ………… نمیدونم من که طبع خوبی ندارم افراد با ذوق تکمیل کنند

  7. Armia گفت:

    با سلام…. این شعر را مادرم خانم ( بندرچیان) همیشه برای ما میخواند…از اول تا آخر همشو حفظه…. چرا؟؟!! چون این شعر در کتابشون به گمنام میگفت: کتاب فارسی دوم ابتدایی دهه ۱۳۳۰ بود…. درود بر شادروان پروین اعتصامی…

  8. لطیفه عترتی گفت:

    پس از چهل و شش سال به دلیل نافرمانی فرزند به طور الهامی این سروده در ذهنم میامد اول فکر میکردم متعلق به عباس یمینی شریف پور است و به تصور اینکه در مقطع چهارم است. تا اینکه به مدد اینترنت به خاطرم رسید که متعلق به پروین ستاره ادب است. این اشعار آیه های زندگی بودند که حذف شدند اگر نسل عاصی شصت و هفتاد و هشتاد این سروده ها را میخواندند هرگز اینگونه ضد ارزش نمیشدند

  9. اسرا گفت:

    مادرم این شعر رو برام خوند وقتی حرف از این روزها با جو بد اجتماعی و سیاسی شد
    گفت یاد این شعر کتابشون میافته و نصیحتش به ما این بود که راه درست رو بریم
    گول ظاهر ماجراها رو نخوریم منم اومدم سرچ کردم ببینم این چه شعری بود
    که مامانم بعد از شصت و خورده ای سال هنوز به یادش موند و شاعر چه زیبا سروده

  10. مینا گفت:

    معنی لغوی کُلَه چیه ؟

  11. علی رضا گفت:

    یادش بخیر… شوهر خاله مرحومم این شعر رو خیلی سال گفتشو منم نوشتم … یادش یخیر .. در کل شعر اموزنده ای هست.

  12. فرناز گفت:

    به ظاهر شعری ساده ولی در کل درس زندگی برای جامعه روحش شاد روانش پاک ای کاش الان هم در کتب درسی دبستانی منتشر میشد

  13. حمیدرضا گفت:

    با سلام
    پدر من متولد سال 1331 هست. ایشون همیشه این شعر رو میخونن. شعر واقعا محشریه. یک درس زندگی در این شعر نهفته است.

  14. رضا اخباری گفت:

    این یک شعر خاطره انگیز برای من است

  15. مرغ عشق گفت:

    احسنت و مرحبا
    اتفاقا من هم دقیقا نظر شما را دارم و ای کاش این شعر را نه در دوران ابتدائی بلکه تا دوران دانشگاه همه ساله به بچه ها یادآوری میکردن تا شاید مفهوم این پند در مغزشون نقش می بست.

  16. پیروز پرواز گفت:

    شعری است که من در کتاب فارسی دبستان قبل از انقلاب خوندم. فقط میتونم بگم یادش بخیر. متولد ۱۳۴۶ هستم.

  17. امیر گفت:

    پدرم همشو میخونه تعجبم واقعا کلاس دوم بوده همچین شعری ، دمش گرم

  18. سعید گفت:

    کُله یعنی کلاه

  19. پدیده گفت:

    تک تک این اشعار، درس زندگی بود. من متولد ۱۳۴۷ هستم و اکنون ساکن هلند. یاد معلم عزیزم خانم پور آقاجان افتادم. دبستان کهریزی در بندرعباس. اون روز وقتی این درس رو گرفتم و به منزل برگشتم فقط بیت اولش رو خوندم و مادرم از ابتدا تا انتها رو خوند. برام جالب بود که بعد از این همه سال هنوز به خاطر دارن. یادش بخیر.

  20. مهدی گفت:

    جالبه خیلی جالبه مادر من یک ساله فوت شده و پدرم نزدیک به بیست سال پیش تصادف کرد و فوت کرد. دیروز جمع شده بودیم خونه ماردم که خواهرم میگفت پدرم روز قبل از فوتش این شعر رو میخوند. چه روزهایی داشتیم عجب دورانی بود. یاد این شعر پروین افتادم
    اینکه خاک سیهش بالین است اختر چرخ ادب پروین است گرچه جز تلخی از ایام ندید هرچه خواهی سخنش شیرین است

  21. علی شکوهی گفت:

    چه روزگار خوشی بود بعد از پنجاه سال من این شعر و شعر هاهان ای پسر عزیز دلبند را حفظ هستم. چون در اون سالها علاوه بر معنی شعر ما را وادار می کردند آن را حفظ کنیم و بخوانیم.

  22. رضا گفت:

    با درود. کله در شعر به معنی سر میشود و مادر به جوجه اخطار داده که تا سرت را بچرخانی یا حواست پرت بشه خلاصه گربه ترتیبات را داده. با آرزوی ایامی خوش

  23. رضا گفت:

    کاش این شعرها بصورت کارتن برای کودکان نمایش داره می شد

  24. رضا محمدی چهرگ گفت:

    با عرض سلام . من فکر می کنم این شعر در کتاب دوم و یا سوم دبستان در دهه ۵۰ در پیش از انقلاب بوده است. دقیقا نمی دانم در یک کتاب کمک درسی قدیمی و یا در جایی دیگر بخشی از این شعر را دیده بودم و اکنون در یک جستجوی اینترنتی، در این صفحه این شعر را پیدا نمودم و نظرات دوستان را نیز خواندم. کلا این گونه اشعار پند آموز و قدیمی هم از جهت نوستالوژیک بودن و یادآوری خاطرات خوش قدیمی برای افرادی که سن و سالی از آن ها گذشته و هم از جهت دارا بودن نکات عبرت آموز و جالب برای همه و نیز برای کودکان عزیز کنونی می تواند مفید فایده باشد. خود من نیز متولد اوایل ۱۳۴۹ هستم و احتمالا این شعر را در سال ۵۷ در کتاب درسی خودم خوانده باشم. به هر حال از سایت محترم شما به خاطر این مطالب جالب و مفید و خواندنی تشکر می نمایم. انشاالله موفق و مؤید و سلامت باشید. خداحافظ شهرستان قوم

  25. علی گفت:

    عجب تمثیل زیبایی خدا رحمت کند شاعره خوش کلامش را من را به یاد دوران خوش کودکی انداخت و اسرار آموزگار گرامی را در از بر کردن این شعر الان که نگاه می کنم روزگار گربه است ما جوجه و ما انسانها دزدان این در کمین نشسگان

پاسخ دادن به علی لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *