کم خوری؛ بلای جان دختران نوجوان
شاید صحبت از نوعی بیماری عصبی که با بی اشتهایی، کم خوری و لاغری مفرط همراه است، در شرایطی که در جامعه امروز ما، چاقی و اضافه وزن از مشکلات بزرگ حوزه بهداشت و سلامت عمومی محسوب می شود، شگفت انگیز باشد. اما یافته های متخصصان تغذیه در کشور نشان می دهد که «آنورکسی» یا بی اشتهایی عصبی موجب شده برخی دختران نوجوان ما از این بیماری رنج بکشند.
کم خوری عصبی شاید در ظاهر تنها یک مشکل به نظر برسد، اما در واقع حاصل آن بروز بسیاری از مشکلات روحی و روانی چون اضطراب و افسردگی و نیز ایجاد اختلالات قلبی، استخوانی و گوارشی است.
دکتر کوروش جعفریان، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می گوید: امروزه بی اشتهایی عصبی تنها دختران نوجوان را گرفتار نکرده است، بلکه بسیاری افراد در سنین بالای 25 سال و در دوران میانسالی نیز به این بیماری دچار می شوند و خود را در معرض نارسایی های قلبی، استخوانی، گوارشی و اختلالات باروری قرار می دهند.
نخوردن غذا به خاطر ترس از چاقی
متخصصان تغذیه معتقدند که علت اصلی بی اشتهایی عصبی به طور خاص مشخص نشده است، یعنی مجموعه ای از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و روحی – روانی در آن نقش دارند.
دکتر جعفریان با تاکید بر این که بی اشتهایی عصبی یک نوع اختلال سوء تغذیه است که در آن فرد مبتلا با سرسختی و سماجت از خوردن غذا اجتناب می کند، می افزاید: بیشتر کسانی که به این بیماری مبتلا هستند، کنترل بسیار کمی بر این عادت خود دارند، به طوری که با پیشرفت این بیماری، فرد حتی اگر هم بخواهد نمی تواند غذا بخورد، چرا که به طور عمد از خوردن به دلیل ترس از چاقی پرهیز می کند، به این دلیل هم وزن بسیار پایین و کمتر از حد طبیعی دارد.
این متخصص تغذیه تاکید می کند: مبتلایان به بی اشتهایی عصبی هیچ گاه معیاری برای ارزیابی وضعیت خود اعلام نمی کنند، از وضعیت ظاهری خود راضی نیستند و همیشه در مقابل دیگران از تناسب اندام خود احساس شرمساری می کنند.
نوجوانان در دام بی اشتهایی عصبی
دوره نوجوانی با تغییرات فیزیولوژیک و روانی خاصی همراه است؛ زمانی که کودکان از دوران کودکی وارد بزرگسالی می شوند و به یک سری رفتارهای جدید و عکس العمل های تازه در مقابل بی توجهی های والدین شان دست می زنند که از عمده ترین این واکنش ها نخوردن یا کم خوردن غذاست.
دکتر جعفریان با تاکید بر این که کم خوری عصبی در زنان بیش از مردان شیوع دارد، می افزاید: کسانی که به بی اشتهایی عصبی مبتلا می شوند، بسیار ایده آل گرا هستند و افکارشان به محدوده کوچکی معطوف می شود. این افراد که بیشتر در سنین نوجوانی بوده، دچار افسردگی و اضطراب هستند و حتی از نظر روحی و روانی آنقدر آسیب پذیرند که در برخی موارد در دام اعتیاد می افتند یا دست به خودکشی می زنند.
آسیب های سیستم قلبی و گوارشی
یکی از نشانه های اصلی ابتلا به آنورکسی آن است که مبتلایان به این بیماری همیشه کسل هستند و احساس ضعف دارند و سرمای شدید به خصوص در انگشتان دست و پای خود احساس می کنند.
دکتر جعفریان تاکید می کند: عضلات و استخوان های این بیماران آن قدر ضعیف است که از انجام کارهای معمولی هم در برخی موارد عاجز هستند.
اختلالات قلب و عروق در این بیماران بسیار شایع است، فشار خون مبتلایان به کم خوری عصبی بسیار پایین است و این افراد به شدت دچار کم خوابی هستند. سیستم قلب و کبد این بیماران نیز مختل می شود و حتی اسکلت مغزی و جمجمه شان هم به اندازه کافی رشد نمی کند.
این متخصص تغذیه اضافه می کند: مبتلایان به آنورکسی در معرض شدید کمبود ریزمغذی ها، ویتامین های گروه B، ویتامین D و کلسیم هستند، به همین دلیل از مشکلات استخوانی رنج می برند. یافته ها نشان می دهد که 90 درصد این بیماران دچار پوکی استخوان و حدود 40 درصدشان دچار افت فشار خون هستند.
متخصصان تغذیه هشدار می دهند که مبتلایان به آنورکسی با تضعیف سیستم ایمنی بدن به شدت در معرض ابتلا به بیماری های عفونی هستند. حتی در حالت های پیشرفته این بیماری، شخص به اندازه نیمی از وزن خود را از دست می دهد و دچار سوء تغذیه شدید می شود، اما باز نمی تواند خود را به خوردن غذا وادارد.
افزایش ریسک ناباروری
به گفته دکتر جعفریان هنگامی که شخص نمی تواند 85 درصد وزن ایده آل و متناسب با قد خود را حفظ کند، به بیماری آنورکسی دچار شده است. بدن چنین افرادی فاقد چربی های ضروری و متناسب با حداقل نیاز فرد است، این عامل به خودی خود شانس بارداری را در این افراد کاهش می دهد. حتی اگر مبتلایان به کم خوری عصبی باردار شوند، فرزندانی کم وزن و ضعیف خواهند داشت.
روان درمانی تنها راه معالجه
متخصصان تغذیه تاکید می کنند که درمان آنورکسی به خاطر ریشه های روحی و روانی بیماری تحت نظر روانشناسان و با مراقبت جدی برای رفع ریشه های گرایش به این نوع کم خوری ها ممکن خواهد بود.
البته شیوه برخورد با هر بیمار مبتلا به آنورکسی بسته به علت گرایش او به کم خوری با دیگری متفاوت است. اصلاح عادات غذایی در این بیماران به مراقبت های روان شناسی دقیق و درازمدت نیاز دارد.
گروهی از روانشناسان معتقدند که کم خوری و لاغری نشانه هایی سطحی از مشکل یا مشکلات پیچیده ای است که فرد مبتلا با آن دست به گریبان است؛ مسائلی مانند عدم اعتماد به نفس، احتیاج شدید به محبت و توجه، مشکلات زناشویی و خودآزاری جزو مهم ترین عوامل ریشه ای این بیماری محسوب می شوند، اما درمان از طریق بهره گیری از تئوری های تغییر رفتار بیمار و حتی اعضای خانواده اش در درازمدت ممکن خواهد بود.
پونه شیرازی
***
پاسخ دهید