خودسرانه بچه ها را معالجه نکنید

خودسرانه بچه ها را معالجه نکنید

علاوه بر باورهای غلط والدین که فکر می کنند، هر کودکی که تب می کند یا آبریزش دارد و عطسه زیاد می کند، سرماخورده است، مشکل اساسی تر این است که هنوز بسیاری از والدین و به خصوص مادران نمی دانند که بهترین عکس العمل در هنگام سرماخوردگی کودک چیست؛ هنوز بسیاری از مادران سرماخوردگی را با خیلی از بیماری های عفونی اشتباه می گیرند و اقدام به درمانهای خودسرانه می کنند؛ هنوز خیلی از والدین نمی دانند کی باید کودکشان را نزد پزشک ببرند؛ و بالاخره این که حتی نمی دانند کدام داروها برای فرزندشان مفید است و کدام نیست.

نمونه بارز آن استفاده از آنتی هیستامین ها و شربت های سرماخوردگی در کودکان است. اداره نظارت بر مواد غذایی و دارویی آمریکا اعلام کرده است مصرف داروهای سرماخوردگی و ضد سرفه به خصوص آنتی هیستامین ها با یا بدون نسخه پزشک، در کودکان کم سن به ویژه در کودکان زیر 2 سال می تواند منجر به عوارض حتی مرگبار شود.

با آغاز فصل سرما، گفتگوی زیر در رابطه با سرماخوردگی کودکان، نوع و زمان درمان دارویی آن با دکتر علی اصغر حلیمی، متخصص اطفال و استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و معاون آموزشی بیمارستان شهدای تجریش را بخوانید:

• آقای دکتر، بچه ها چرا سرما می خورند؟
وقتی کودک سرما می خورد، تصور مادر این است که کودکش حتما ضعیف شده که مبتلا به سرماخوردگی شده است. بنابراین در کودکی که چند بار دچار سرماخوردگی می شود، مادر نگران است که شاید کودک دچار بیماری نقص سامانه ایمنی شده باشد.

• چرا می گویید مادرش فکر می کند؟ یعنی می خواهید بگویید سرماخوردگی اصلا ربطی به تضعیف سامانه ایمنی بدن ندارد؟
خیر، به هیچ وجه. ببینید حدود 10 تا 15 درصد از کودکان زیر 3 سال سالانه حدود 10 تا 12 بار می توانند دچار سرماخوردگی شوند و 80 درصد از آنها حداقل سالانه 6 تا 8 بار این بیماری را تجربه می کنند. بنابراین تعداد دفعات زیاد سرماخوردگی به معنای نقص در سامانه ایمنی بدن کودک نیست.

• این روند تا چه سنی قرار است ادامه داشته باشد؟
این روند تا قبل از 3 سالگی است. اما بعد از 3 سالگی تعداد دفعات سرماخوردگی کودک تا 4 بار در سال کمتر می شود.

• در مورد آلرژی چطور؟ چون اغلب والدین با طولانی شدن علائم این بیماری آن را با سرماخوردگی اشتباه می گیرند.
دقیقا همین طور است. در حالی که هر کدام از این بیماری ها درمان خاص خود را دارند، مادر با این تصور که کودکش سرماخورده، از داروهای سرماخوردگی برای کودکش استفاده می کند و همین امر منجر می شود که همراه با بهبود نیافتن کودک، مادر از داروهای دیگر با دوزهای شدیدتر استفاده کند که در نهایت تداخل دارویی و بدتر شدن وخامت بیماری را به همراه خواهد داشت.

• کیپ شدن بینی یکی از شایعترین علائم حین این بیماری است و خیلی از مادران برای باز کردن راه بینی مسدود شده کودک خود از قطره های بینی بزرگسالان مثل فنیل افرین استفاده می کنند. این قطره ها تاثیری در باز شدن راه تنفسی کودک دارند؟
خیر، در این مواقع علاوه بر قطره فنیل افرین، مادر فکر می کند که راه بینی کودک را با هر چیزی می تواند باز کند؛ مثلا بعضی از مادران شیر خود را داخل بینی کودک می ریزند، در حالی که شیر چربی دارد و وقتی کودک نفس می کشد، این قطرات شیر در ریه رفته و ذات الریه ایجاد می کنند. علاوه بر این شیر محیط مناسبی برای رشد میکروب است، درحالی که بینی هم پر از میکروب بوده و در این حالت زمینه برای تکثیر میکروبها فراهم می شود. فنیل افرین هم عوارض زیادی برای کودک دارد که ما به هیچ وجه استفاده از آنها را توصیه نمی کنیم.

• خب اگر از قطره های آنتی هیستامین مثل فنیل افرین استفاده نکنند، پیشنهاد شما برای برطرف شدن این مشکل چیست؟
در مدت سرماخوردگی ما باید راه بینی کودک را با استفاده از قطره بینی کلرورسدیم باز کنیم چون قطره های دیگر وابستگی به دارو ایجاد می کنند و ممکن است که حتی بعد از مصرف، بینی کودک بیشتر کیپ شود.

• می گویید از آنتی هیستامین ها نباید برای نوزادان استفاده کرد. شربت های سرماخوردگی بچه ها هم آنتی هیستامین دارند. پس برای چه این شربت ها را درست می کنند؟
ببینید، محدودیت داروها به سن بچه بر می گردد. دادن یک سری از داروها در کودکان کمتر از 6 ماه به طور کامل ممنوع است. به عنوان مثال شربت سرماخوردگی، قطره فنیل افرین و آنتی هیستامین ها اصولا نباید برای بچه های زیر 6 ماه استفاده شود. البته در زیر 3 ماهگی این داروها مطلقا قدغن هستند و در 3 تا 6 ماهگی به طور نسبی قدغن بوده و بین 6 ماه تا 2 سال هم توصیه می شود که از آنها استفاده نشود. بررسی های سازمان غذا و داروی آمریکا هم نشان داده که شربت سرماخوردگی دکسترومتورفان در زیر 2 سال به هیچ وجه نباید استفاده شود.

• این داروها چه عوارضی را می توانند در این دوران داشته باشند؟
بررسی های مختلف نشان دادند که مصرف آنتی هیستامین در کودکان در این سنین هم منجر به بی قراری می شود و هم گاهی باعث می شود که کودک تشنج کند. علاوه بر این آنتی هیستامین ضربان قلب را بالا می برد و خواب آلودگی ایجاد می کند. حتی دیده شده برای کودکان زیر 2 سال شربت سرماخوردگی و آنتی هیستامین اصلا اثر ندارد.

• خیلی از خانواده ها حتی از این داروها به عنوان ضد سرفه استفاده می کنند. در این مورد هم منع مصرف وجود دارد؟
بله. صددرصد. اصلا ما نباید سرفه را در کودک از بین ببریم. چون سرفه یک مکانیزم دفاعی است که ترشحات ریه را بالا می آورد و کودک دچار ذات الریه نمی شود، اما اگر ما با استفاده از این داروها سرفه را در کودک از بین ببریم، این ترشحات داخل ریه باقی مانده و ماندگاری بیماری را بیشتر می کند.

• یعنی شما می گویید شربت های ضد سرفه بیشتر ضرر دارند تا منفعت؟
نه! ما فقط شربت ضدسرفه را زمانی به کودک می دهیم که سرفه در خواب و غذا خوردن کودک اختلال ایجاد کند. چون خاصیت آنتی هیستامین این است که ترشحات ریه را غلیظ می کند و همین غلظت فرد را دچار بیماری ذات الریه می کند. پس آنتی هیستامین هایی مثل دیفن هیدرامین، پرومتازین و هیدروکسیزین باید بالای 2 سال و فوق العاده با احتیاط مصرف شوند، چون هر لحظه انتظار عوارض این داروها را باید کشید.

• پس اجازه بدهید یک بار داروهای مجاز برای یک کودک مثلا یک ساله را مرور کنیم.
بله، بیشترین تجویز ما قطره کلرو رسدیم است که روزی 3 تا 4 بار و نیم ساعت قبل از شیر دهی باید استفاده شود تا راه بینی کودک باز بماند. در ضمن اگر کودک تب شدیدی نداشت و بی قرار نبود، از تب بر استفاده نمی کنیم ولی اگر تب کودک شدید بود، در فواصل 4 تا 6 ساعت یک بار از قطره استامینوفن استفاده می کنیم. شربت سرماخوردگی هم اگر کودک واقعا لازم دارد، روزی 3 نوبت با فواصل 8 ساعت می تواند استفاده شود.

• برای کاهش دردهای عضلانی چه کار باید کرد؟
این دردها ممکن است با عفونت و درد گوش همراه باشند. تسکین این درد باید با استامینوفن باشد، ولی متاسفانه هنوز خیلی از والدین با دود سیگار سعی در کاهش درد گوش دارند در حالی که این کار اصلا فایده ندارد. البته گرم کردن ناحیه دردناک کمی تسکین دهنده است، منتها دود سیگار به ویژه اگر کودک آلرژی داشته باشد، بیماری او را تشدید می کند.

• کودکی که سرما می خورد، مسلما اشتهایش کم است و همین مادر را نگران می کند. آیا درست است که در این مواقع کودک را وادار به خوردن غذای بیشتری کنیم؟
خیر، در اینجا مادر باید تعداد دفعات غذا دادن را بیشتر کند، نه اینکه او را وادار به خوردن غذای بیشتری در یک وعده کند.

• به توصیه های تغذیه ای در دوران سرماخوردگی هم اشاره می کنید؟
بسته به سن کودک باید توصیه های تغذیه ای را رعایت کرد. اگر کودک شیرخوار بود، باید فواصل شیردهی کمتر شود، از مایعات زیاد استفاده شود. محدودیت غذایی را هم برای کودک ایجاد نکنیم البته اگر آلرژی در کار نبود. چون کودک در این دوره کم اشتها است و با محدودیت غذایی ممکن است وزن زیادی را از دست دهد.

• مسئله دیگری که باعث وحشت مادران می شود، تب کودک است و مادر فکر می کند که این تب منجر به تشنج می شود. در چند درصد موارد تب کودک با تشنج همراه است؟
ببینید، مقدار تب در سرماخوردگی ها خفیف است و در ضمن کودک زیر 6 ماه هنگام تب به هیچ وجه تشنج نمی کند مگر این که بیماری دیگری در کار باشد.

• حالا یک سوال دیگر. اگر مادر تمام این نکات را بداند، نیازی به مراجعه به پزشک هست؟
اگر مادر اقدامات اولیه را برای جلوگیری از عود سرماخوردگی انجام دهد، مثل استفاده از مایعات و قطره بینی و دستگاه بخور، درصورت ادامه بیماری، باید به پزشک مراجعه کند چون شاید مادر بیماری را به درستی تشخیص نداده باشد.

• آنتی بیوتیک ها تاثیری در درمان بیماری دارند؟
متاسفانه تصور غلط دیگر این است که خیلی از مادران فکر می کنند که سرماخوردگی کودکشان با آنتی بیوتیک برطرف می شود و برای همین قبل از مراجعه به پزشک به کودک آنتی بیوتیک می دهند. از طرف دیگر، این مادران اصرار دارند که حتی اگر پزشک هم برای کودک آنتی بیوتیک تجویز نکند، کودک را به امید تجویز این دارو به پزشک دیگری ارجاع می دهند در حالی که نوع میکروب سرماخوردگی با نوع میکروب بیماری های دیگر متفاوت است و آنتی بیوتیک هیچ جایی در درمان آن ندارد.

• آقای دکتر، تصور خیلی از والدین این است که سرماخوردگی کودکشان بدن او را مستعد به سرماخوردگی بعدی می کند، یا از سرماخوردگی بعدی جلوگیری می کند. به نظر شما این باور درستی است؟
خیر، سرماخوردگی ها ممکن است پی در پی بوده و عوارض داشته باشند ولی اینکه یک سرماخوردگی منجر به سرماخوردگی بعدی می شود اصلا درست نیست. علاوه بر این، یک سرماخوردگی به هیچ وجه از سرماخوردگی بعدی جلو گیری نمی کند. چون ما ویروسهای زیادی داریم که هر کدام برای کودک بیماری زا هستند. مثل رینو ویروس، ویروس آنفلوانزا و… اگر مادر اینها را بداند، هر بار که کودک سرما می خورد، توهم این را ندارد که کودک بدنش مستعد سرماخوردگی شده است.

• واکسن آنفلوانزا و نقش ایمن کننده آن در مقابل سرماخوردگی چیست؟
متاسفانه این واکسن به غلط به عنوان واکسن سرماخوردگی تبلیغ می شود، در حالی که بیش از 100 نوع ویروسی که وارد بدن می شوند، شاید فقط یکی دو تا از آنها مربوط به آنفلوانزا باشند و چون علائم آنفلوانزا شدید است، این واکسن برای آن ویروس های مربوط به آن تولید شده، نه برای بقیه ویروس ها. زدن واکسن آنفلوانزا از سرماخوردگی با ویروس های دیگر جلوگیری نمی کند.

سمیه شرافتی
***

7 دیدگاه برای خودسرانه بچه ها را معالجه نکنید

  1. مادر امبر حسام گفت:

    پسر 6ساله من در فصل پاییز و زمستان از راه دهان هنگام خواب وبیداری نفس می کشد و خروپف می کند وسرما نمی خورد -عطسه نمی کند-ابریزش بینی نیز ندارد -عکس رنگی گرفتیم -چند متخصص دیدن وگفتن لوزه ندارد وادنوییدهایش هم طبیعی است لطف کنید وراهنمایی بفرمایید چیکار کنیم که انقدر عذاب نکشه ممنون.

  2. علی ذبیحی گفت:

    با سلام وخسته نباشیدکودک 5ماه و نیم دارم که دچار حساسیت شدید ×وستی شده و دکتر لوراتادین هر 12 ساعت 1.5 سی سی تجویز کرده اند در دادن این دارو دچار تردید شدم لطفا مرا راهنمایی نمایید . با تشکر

    • کدبانوی ایرانی گفت:

      بهتره با دکتر متخصص کودکان مشورت کنید تا بهترین راه حل رو ارائه بدن.. امیدوارم هر چه زودتر بهبودی حاصل بشه.

  3. محمدسليماني گفت:

    سلام. اشتباهی قطره شیر افزا به نوزادی که ده روزه به دنیا اومده دادیم به نظر شما چه عوارضی میتونه داشته باشه واسه بچه

    • کدبانوی ایرانی گفت:

      سلام به شما… بهتره با متخصص اطفال مشورت کنید تا بهترین راه حل رو بهتون ارائه بدن..

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *