چه کسانی به مکمل غذایی نیاز دارند

امروزه نقش تغذیه در پیشگیری و درمان بیماری ها و ارتقای سلامت روشن شده است، به طوری که کمبودهای انرژی و مواد مغذی، پیامدهای نامطلوب جسمی و روانی در سطح فردی و در سطح جامعه نیز پیامدهای نامطلوب اقتصادی و اجتماعی به دنبال دارد.

امروزه کودکان و سالمندان و بیماران قلبی عروقی و ریوی، از آسیب پذیرترین گروه ها در مقابل آلودگی هوا هستند و بهتر است خانواده ها بیشتر مراقب رژیم غذایی این افراد باشند.

بررسی الگوی مصرف غذایی در کشور نشان می دهد که ضروری است به میزان و نوع مواد مصرفی در سبد خانوار توجه جدی داشته باشیم و به منظور حل مشکلات و مسائل تغذیه ای و ارتقای وضع تغذیه کشور، گام برداریم.

هدف از تغذیه متعادل تامین انرژی، پروتئین و تمامی ریزمغذی ها (ویتامین ها و عناصر معدنی) برای حفظ سلامتی بدن در هر سن و سال است، اما گاه ناچار به استفاده از مصرف مکمل های غذایی هستیم. در این نوشتار به این نکته اشاره می شود که چه گروه های سنی به چه میزان مکمل های غذایی نیاز دارند.

• نوزادان و کودکان: استفاده از قطره ویتامین D از بدو تولد و قطره آهن از زمان شروع غذای کمکی.

• کودکان پیش دبستانی: مکمل روی که کمبود آن در کشور ما گسترده است و مکمل آهن در کسانی که کم خون هستند.

• کودکان دبستانی دارای اختلال رشد: استفاده از مکمل های مولتی ویتامین و مینرال برای کمک به بهبود اشتها و رشد کودکان به صورت دوره ای و محدود.

• نوجوانان: دوران بلوغ یکی از دوران های سریع رشد است. در صورتی که نتوانیم از طریق یک رژیم غذایی متعادل نیازهای این دوره را تامین کنیم، استفاده از انواع مکمل ها برای این دوره ضروری است.
مکمل آهن، روی، گاهی مولتی ویتامین ها یا مکمل های غذایی پروتئینی، برای نوجوانانی که از منابع غذایی و حیوانی به اندازه کافی استفاده نمی کنند.

• مادران باردار و شیرده: مکمل آهن برای دوره بارداری ضروری است. مکمل اسید فولیک پیش از بارداری توصیه می شود.
در صورتی که وزن گیری مادر در دوران بارداری مناسب نباشد، مکمل های غذایی مناسب این دوره نیز لازم است. مادران شیردهی که رژیم غذایی متعادل ندارند به منظور تامین شیر و حفظ سلامتی مادر نیاز به انواع مکمل های غذایی دارند.
همچنین افرادی که به هر دلیل نتوانند مقدار کافی لبنیات استفاده کنند نیاز به مکمل کلسیم و بعضی از مواد مغذی دیگری که لبنیات تامین می کند، دارند.

• شب کاران: افرادی که شب کارند یا به صورت شیفتی کار می کنند و افرادی که در معادن و دور از نور خورشید زندگی و فعالیت می کنند نیاز به مکمل ویتامین D و بعضی از ریزمغذی ها دارند.

• تامین ویتامین های د و دث: تنها ویتامینهایی که معمولا ما از طریق غذا قادر به تامین آن نیستیم، ویتامین های د و دث است. این ویتامین ها معمولا در لبنیات، تخم مرغ و گوشت هایی که در دامداری هایی پرورش پیدا می کنند که دارای فضای باز، آفتاب و علوفه مناسب هستند، وجود دارد.
میزان این ویتامین ها در گوشت دامداری های صنعتی معمولا کمتر است. حتی اگر از موادی که این ویتامین ها را دارد استفاده کنیم، از آنجا که میزان ویتامین ث در غذاهای ما ناچیز است، به علت کمبود ویتامین د و دث، افراد دچار پوکی استخوان و اختلال در رشد استخوانی می شوند. کم خونی باعث می شود که فرد بی حوصله شده، تمرکز او پایین آمده و قدرت یادگیری کم شود.

• افراد میانسال و سالمند: نیاز به انواع مکمل ها دارند. به عنوان مثال معده بعضی از افراد سالمند قدرت تولید فاکتور ویتامین B12 را از دست می دهد. در چنین شرایطی نیاز به مکمل تزریقی ویتامین B12 وجود دارد.

• ورزشکاران حرفه ای: با توجه به نوع ورزش، مدت و شدت آن و دوره های طولانی تمرینات و مسابقات با یک رژیم غذایی معمول نیازهای بدنشان تامین نمی شود. در چنین شرایطی استفاده از انواع مکمل ها برای آنها ضروری است.

• بیماران بدحال: بیماران بدحال غذاهای ویژه نیاز دارند. چون در این بیماران شرایط متعارف هضم و جذب و گاهی متابولیسم مختل می شود.
در این بیماران مکمل های غذایی تنها و بهترین شیوه درمان و کوتاه کردن دوره بیماری است.
همچنین افرادی که رژیم های غذایی نامتعادل دارند، مثلا برای افرادی که ماهی کافی در برنامه غذایی ندارند، استفاده از مکمل های امگا 3 برای ایجاد تعادل تغذیه و حفظ سلامتی لازم است.

دکتر سید علی کشاورز – متخصص تغذیه
***